فهرست این مقاله
توکن های نیمه مثلی یا SFT چیست؟
توکنهای نیمه مثلی به توکنهایی گفته میشود که همزمان از ویژگیهای توکنهای قابل تعویض و غیرقابل تعویض برخوردار باشند. تاکنون که چند سال از پیدایش مفهوم ارزهای دیجیتال میگذرد، شاهد به وجود آمدن هزاران توکن رمزنگاریشده هستیم که با اهداف و مقاصد گوناگون به بازار عرضه شدهاند و تمامی آنها نیز از جهاتی باهم متفاوت هستند. درحقیقت این توکنها از عملکردهای گوناگونی در این عرصه برخوردار هستند که تعویضپذیری (Fungibility) یکی از آنهاست.
اساساً ماهیت کلیه توکنها به شکلی است که از نظر خصوصیت تعویضپذیری میتوان آنها را در ۳ دستهبندی کلی توکنهای مثلی، غیر مثلی و نیمه مثلی قرار داد. درواقع قرارگرفتن هرکدام از توکنها در هر یک از این دستهبندیها، براساس اهداف و مقاصدی است که تیم توسعهدهندگان آن توکن به دنبال آن هستند.
با وجود این، توکنهای مثلی و غیر مثلی، بخش اعظمی از بازار ارزها را به خود اختصاص دادهاند؛ از اینرو هر فردی که در بازار ارزها مشغول فعالیت است، دستکم یکبار هم که شده، با نام هرکدام از این دو دستهبندی از توکن ها مواجه شده است، ولی دسته دیگری از توکنها که کمتر کسی نام آنها را شنیده و با آنها آشنایی دارد، توکنهای نیمه مثلی هستند که ماهیت آنها ترکیبی از خصوصیات مشترک هر دو توکن مثلی و غیر مثلی است.
علاوه بر این، سال ۲۰۲۱ را قطعاً میتوان سال NFT ها دانست؛ چراکه رشد خیرهکننده این توکن ها از نظر حجم معاملات، نشاندهنده استقبال گسترده افراد از این بازار چندین میلیارد دلاری است. درواقع NFT ها با تکیه بر خصوصیاتی که دارند، با قدمنهادن در عرصه ارزها، رشد چشمگیری را تجربه کردند.
با وجود تجربه چنین رشد قابلتوجهی، باز هم موضوعی که امروزه بهشدت دربارهNFT ها موردتوجه قرار میگیرد، مفهوم تعویضپذیری آنهاست که جزء نیازهای اساسی در حوزه ارزهای دیجیتال است. اینجاست که توکنهای نیمه مثلی یا نیمه تعویضپذیر (SFT) پا به عرصه میگذارند. درواقع SFTها که توکنهایی براساس توسعه توکنهای غیرقابل تعویض هستند، از نظر قابلیت تبادل مثل یک توکن قابل تعویض و از نظر معامله، مثل توکنهای غیرقابل تعویض هستند.
SFT ها توکنهایی هستند که در مرز باریکی بین FT ها و NFT ها در حرکتاند. ابتدا بهعنوان یک FT فعالیت میکنند و سپس فعالیت خود را در قالب یک NFT ادامه میدهند. اگر به نظرتان درک مفهوم SFT ها کمی دشوار است و در این باره دچار ابهام شدهاید، با ما همراه باشید تا در این مطلب، ضعیفترین توکنهای عرصه ارزها را بررسی کنیم.
برای درک صحیح و کامل مفهوم SFT ها، باید در ابتدا مفهوم تعویضپذیری را توضیح داده و پس از آن نیز مرور کوتاهی داشته باشیم بر مفهوم توکنهای تعویضپذیر و تعویضناپذیر.
قابلیت تعویضپذیری در ارزهای دیجیتال
اساساً کالای قابل تعویض، کالایی است که میتوان آن را با یک کالای مشابه دیگر از همان نوع جایگزین کرد؛ برای نمونه چند اسکناس ۱۰۰ دلاری یا ۳ نسخه از یک فایل کپیشده در رایانه، همگی قابل تعویض هستند. از طرفی، موارد غیرقابل تعویضی مثل وسایل نقلیه یا حیواناتی که افراد در خانه خود از آنها نگهداری میکنند، وجود دارند. این موارد از شناسههای بهخصوصی برخوردار هستند که سبب میشود منحصربهفرد باشند.
اما درباره ارزها، رمز ارزی مانند بیت کوین یا اتریوم، ارزهایی قابل تعویض هستند؛ درحالیکه توکنهای بازیهای بلاک چینی، همگی غیرقابل تعویض هستند.
انواع توکنهای رمز ارز
اساساً توکنها در سه دستهبندی کلی قرار میگیرند. توکنهای مثلی نخستین دسته از توکنها هستند که طیف گستردهای از توکنهای موجود در بازار را تشکیل میدهند. دسته دوم توکنهای غیرقابل تعویض (NFT ها) هستند که بهواسطه قابلیتهایی که دارند، بهتازگی موردتوجه خیل عظیمی از کاربران بازار قرار گرفتهاند. دسته سوم نیز توکنهای نیمه مثلی هستند که ضعیفترین توکنهای بازار و یک رابط میان توکنهای مثلی و غیر مثلی بهحساب میآیند. در ادامه هرکدام از این توکنها را بهطور مجزا بررسی کردهایم.
توکنهای قابل تعویض یا مثلی Fungilble Tokens یا FT
توکنهای تعویضپذیر یا مثلی، به توکنهایی گفته میشود که با هم قابلتبادل و معاوضه هستند. اساساً ارزش یک توکن تعویضپذیر، با یک توکن تعویضپذیر دیگر از همان نوع، برابر است؛ برای مثال خرید یک خانه با ارزش ۱۰ هزار دلار، با میزان پولی که در قبال فروش آن به همین مبلغ دریافت میشود، برابر خواهد بود؛ از اینرو این دارایی (خانه) تعویضپذیر است. یک مثال دیگر این است که ارزش یک اسکناس ۱۰۰ دلاری با یک اسکناس ۱۰۰ دلاری دیگر برابری میکند.
درباره ارزها نیز چنین موضوعی صادق است؛ مثلاً ارزش ۱ واحد اتریوم با ۱ واحد اتریوم دیگر برابر است. یا اینکه اتریوم را میتوان با دیگر ارزهایی مانند بیت کوین (با برآورد میزان ارزش آن به همان مقدار) تبادل کرد.
درنتیجه اینکه قابلیت یک توکن مثلی برای تبادل و تعویضپذیری با دیگر توکنها (به همان میزان ارزش یا همان نوع) است که سبب تغییر ارزش نمیشود.
توکنهای غیرقابل تعویض یا غیر مثلی Non-fungible Tokens یا NFT
توکنهای غیرقابل تعویض، توکنهایی بر بستر بلاک چین هستند که برای نشاندادن تملک یک دارایی منحصربهفرد و کمیاب مانند آثار هنری دیجیتال، کلکسیونها و دیگر داراییهای مجازی بهخصوص از آنها استفاده میشود. اساساً برخلاف توکنهای مثلی، توکنهای غیر مثلی قابلتبادل با هم نیستند و ارزش هرکدام از این توکنها از لحاظ قابلیتهای مخصوصی که دارند، سبب تمایز آنها از سایر داراییها میشود.
برای مثال، نقاشی مونالیزا (اثر لئوناردو داوینچی) ازنظر ارزش هنری ارزندهای که دارد، بههیچعنوان با دیگر تابلوهای نقاشی برابر و قابل مقایسه یا معامله نیست. مثال دیگر یک قطعه زمین مجازی بههیچعنوان با یک تمبر قدیمی کلکسیونی کمیاب برابری ندارد و نمیتوان آن را تبادل کرد.
اساساً از جمله خصوصیات توکنهای NFT میتوانیم به موارد زیر اشاره داشته باشیم:
اساساً توکنهای غیر مثلی بر بستر بلاک چینهای عمومی است که ذخیره میشوند؛ از اینرو اصالت و مالکیت آنها در هر زمان بهسادگی بهوسیله هر شخصی تأیید میشود. بهطورکلی امکان خرید کسری از واحد از یک NFT وجود ندارد (نمیتوان ۰٫۳ از یک NFT را خریداری کرد).
اطلاعات NFT ها بر بستر بلاک چین ذخیرهشده و بههیچوجه قابلحذف یا تخریب نیست. اساساً بعد از ذخیره ساختار اطلاعات NFT ها، امکان هیچگونه تغییری وجود ندارد.
توکنهای نیمه مثلی Semi-Fungible Tokens یا SFT
توکنهای نیمه مثلی یا SFT ها، از خصوصیات هر دو مورد از توکنهای مثلی و غیر مثلی برخوردار هستند. به بیان دیگر این ارزها، توکنهایی هستند که میتوانند هم در قالب توکنهای قابل تعویض عمل کنند و هم در شکل توکنهای غیرقابل تعویض. اساساً درباره توکنهای نیمه مثلی اینطور گفته میشود که وقتی ارزش اسمی SFT ها منقضی شود، این توکن ها تمایل دارند قابلیت تعویضپذیری خود را از دست بدهند.
برای درک بهتر ماهیت این توکنها، توپهایی را فرض کنید که برای مسابقات جام جهانی فوتبال طراحی میشوند. درحقیقت تمامی این توپها از لحاظ رنگ، طرح، وزن و ابعاد یکسان و برابر هستند؛ از اینرو این توپها هیچگونه تفاوتی با هم ندارند و میتوانیم هرکدام از آنها را برای یک مسابقه فوتبال انتخاب کنیم.
حال فرض کنید یکی از این توپها در یک مسابقه استفاده شود. در اینجا در انتهای آن مسابقه، آن توپ دیگر یک توپ عادی مثل دیگر توپهای مسابقات جام جهانی نخواهد بود. توپ مذکور در اینجا توپی است که در یکی از مسابقات جام جهانی از آن استفاده شده است. حال اگر یکی از بازیکنان آن مسابقه نیز روی آن توپ امضا کند، ارزش آن توپ چندین برابر خواهد شد.
بدر چند وقت اخیر، حتماً نام متاورس (Metaverse) را شنیدهاید؛ یک دنیای مجازی رو به رشد، با تعداد طرفداران بسیار. درواقع در این فضا همهچیز وجود دارد؛ حتی مسابقات ورزشی و کنسرتهای مجازی.
فرض کنید قرار است بلیتهای حضور در کنسرت یک خواننده در متاورس به فروش برسد. اگر برای هر جایگاه کنسرت، بلیتهایی در شکل توکن به فروش برسد، تا وقتی که آن کنسرت به پایان نرسیده باشد، توکنی که نماینده بلیت یک جایگاه باشد، با توکن دیگری متعلق به همان جایگاه (از هر نظر) برابر خواهد بود و بهمحض پایان کنسرت، بلیت استفاده شده، بخشی از یک کلکسیون خواهد بود که بسیار ارزشمند خواهد بود؛ چراکه تنها یک بلیت استفادهشده برای آن جایگاه وجود خواهد داشت.
نحوه ایجاد توکنهای نیمه مثلی
اساساً این استانداردها هستند که قابلیت برقراری یک ارتباط مؤثر را فراهم میکنند؛ از اینرو در عرصه بلاک چین، هر پلتفرم از مجموعهای از استانداردها در راستای نحوه رفتار توکنهای اکوسیستم خود برخوردار است. به بیان دقیقتر، این مجموعه قوانین اکوسیستم یک بلاک چین است که ماهیت توکنهای آن را بیان میکند.
از طرفی، درباره نحوه ایجاد توکنهای نیمه مثلی، باید اذعان داشته باشیم که SFT ها را میتوان بهوسیله استاندارد توکن ERC-1155 توکن بلاک چین اتریوم) ایجاد کرد. درحقیقت ERC-721، محبوبترین و البته اصلیترین استاندارد مورداستفاده توسط NFT ها است که از حفرههای عملکردی زیادی نیز برخوردار هستند.
درنتیجه وجود این حفرهها، توسعهدهندگان طراحان قراردادهای هوشمند میتوانند این استاندارد توکن را به استاندارد توکن ERC-1155 تغییر دهند و یک توکن نیمه مثلی ایجاد کنند. درواقع، استاندارد ERC-1155یک استاندارد جدید مورداستفاده توسط SFT هاست که این امکان را در اختیار کاربران این توکنها قرار میدهد تا به قابلیتهایی مانند انتقال سریعتر و کارآمدتر FT ها و NFT ها دسترسی داشته باشند.
بهطورکلی، استاندارد ERC-721 در یک زمان ویژه، تنها از انتقال یک توکن بهخصوص پشتیبانی میکند که این ضعف سبب میشود فرایند انجام یک تراکنش، زمانبر و پرهزینهتر شود. حال اینکه استاندارد ERC-1155از این لحاظ برتری داشته و از انتقال گروهی چندین توکن در یک تراکنش (در عرض تنها چند ثانیه) نیز پشتیبانی میکند. این یعنی اینکه ERC-1155یک استاندارد چند توکنی (multi-token standard) است که سبب توسعه توکنهای نیمهمثلی میشود.
چرا توسعه SFT ها مهم است؟
اساساً توکنهای غیرقابل تعویض توانستهاند سازوکار مالکیت داراییها را در بستر دنیای دیجیتال متحول کنند. درحقیقت بهدلیل پدیدآمدن NFTها امروزه قادر خواهیم بود مالکیت یک دارایی را به شکلی غیرقابل تغییر، ایمن و البته شفاف در اختیار داشته باشیم.
با وجود این، روند تغییر تمامی مجموعههای NFTروندی کند و البته بیفایده است؛ از اینرو اینجاست که توسعه استاندارد SFT ها از اهمیت بالایی برخوردار میشود؛ چراکه انتقال توکنهای دستهای را با در نظر گرفتن این نکته که از NFTها و FT ها نیز پشتیبانی میکند، بسیار آسانتر میکند.
گرچه مدتی طول میکشد تا توکنهای نیمه مثلی بتوانند حفرههای موجود در ساختار NFTها را پر کنند، قطعاً این روند بهخصوص در حوزه گیمینگ، بهشدت در حال محبوبیت است. درواقع این قابلیت SFTها که هم از خصوصیات FT ها و هم NFT ها برخوردار هستند، سبب شده تا از تنوع بسیار بالایی برخوردار باشند.
از طرفیSFT ها کمک میکنند تا حجم نقدینگی موجود در بازار ارزها نیز افزایش پیدا کند. علاوه بر این، این توکن ها از ماهیتی انعطافپذیر برخوردار هستند که همین موضوع نیز بر اهمیت توسعه آنها تأکید بیشتری میکند.
ویژگیهای توکنهای نیمه مثلی
توکنهای نیمه مثلی ثابت کردهاند که میتوانند به مانعی در مقابل آسیبپذیری توکنهای غیرقابل تعویض تبدیل شوند. این موضوع از این جهت است که SFT ها از ویژگیهای برجستهای برخوردار هستند که در ادامه به هرکدام از آنها بهطور کامل خواهیم پرداخت.
امکان بهرهبردن همزمان از خصوصیات FT ها و NFT ها
از آنجا که توکنهای نیمه مثلی، عملکرد توکنهای قابل تعویض و غیرقابل تعویض را همزمان با هم ترکیب میکنند، کاربران میتوانند از خصوصیات و عملکرد هردوی این توکنها در یک تراکنش بهرهمند شوند.
بهرهوری بهتر به نسبت NFT ها
توکنهای نیمه مثلی این امکان را در اختیار کاربران قرار میدهند تا از پتانسیل بهتری به نسبت NFT ها بهرهمند شوند. درحقیقت از آنجا که این توکنها میتوانند بسیاری از چالشهای پیش روی NFT ها را از میان بردارند، کاربرانی که تمایل به معامله NFT ها دارند، ولی به علت کاستیهای موجود در ماهیت این توکن ها قادر به انجام این کار نیستند، میتوانند راهی را برای رفع نیازهای خود بهوسیله SFT ها پیدا کنند. درنتیجه اینکه SFT ها میتوانند فرایند پردازش تراکنشها را کارآمدتر و سریعتر کنند.
توکنهای نیمه مثلی از کاربران در مقابل ضررهای تصادفی که در زمان انتقال NFT ها متحمل میشوند، محافظت خواهد کرد. درواقع این توکنها راهی برای انتقال کارآمد هر نوع توکن (در هر میزان) را بدون ترس از قفل شدن توکنها در قرارداد فراهم میکنند. بد نیست بدانید مشکل ذکرشده در بین توکنهای غیرقابل تعویض رایج است که در بیشتر مواقع به از دست دادن تصادفی توکنهای کاربران منجر میشود.
تراکنشهایی سریعتر و آسانتر
توکنهای نیمه مثلی، سبب اجرا و پردازش سریعتر و البته کمهزینهتر تراکنشها میشوند؛ از اینرو تریدرها میتوانند بیش از یک توکن را در یک دوره زمانی بسیار کوتاه انتقال دهند؛ بنابراین انجام معاملات برای کاربران بسیار سریعتر و آسانتر خواهد بود.
نحوه استفاده از توکنهای نیمه مثلی
اساساً بیشترین استفاده از توکنهای نیمه مثلی، در حوزه گیمینگ است. درحقیقت در این حوزه، جدا از NFT ها، از توکنهای مثلی نیز استفاده میشود؛ برای مثال ارزهای درون برخی بازیها مانند شمشهای طلا، هرکدام یک SFT هستند. از طرفی، در بخشهایی از حوزه گیمینگ مانند آیتمهای مربوط به تجهیزات برخی بازیها (مثل اسلحه و مهمات) نیز از توکنهای غیر مثلی استفاده میشود.
درنتیجه اینکه استفاده از SFT ها به گیمرها کمک میکند تا هر دو نوع توکنهای SFT و NFT را به شکل متقابل معامله کنند؛ برای نمونه، استفاده از SFT ها این امکان را در اختیار بازیکنان قرار میدهند تا سلاحهای خود را با شمشهای طلا تبادل کنند.
علاوه بر این، استفاده از SFT ها در حوزه گیمینگ سبب شد تا از آنها برای پرداختهای درون برنامهای نیز استفاده شود. درحقیقت شرکتها و استودیوهای تولیدکننده بازیها میتوانند هر دو نوع توکن SFT و NFT را ایجاد کنند و اطمینان داشته باشند که هردوی این توکنها میتوانند همزمان توسط گیمرها استفاده شوند.
SFT ها در مقابل NFT ها
برجستهترین نکته مثبت توکنهای نیمه مثلی این است که این میتوانند تعویضپذیری خود را تا زمان انتقال به NFT (و بالعکس) حفظ کنند. درحقیقت یک توکن نیمه مثلی در شکل یک NFT نیز هنوز میتواند از مزایای NFT ها (قابل تأیید، تقسیمناپذیر و تغییرناپذیر) برخوردار باشد.
اساساً انعطافپذیری SFT ها در حال حاضر سبب شده است تا فرصتهای بسیاری در اختیار توسعهدهندگان، تولیدکنندگان محتوا و حامیان پروژههای فعال در حوزه ارزها قرار بگیرد. با وجود این، کماکان یک دوره انتظار برای کاربران عادی و سرمایهگذاران وجود خواهد داشت؛ چراکه بازارهای در دسترس کاربران، اپلیکیشنهای غیرمتمرکز و فضاهای متاورسی، هنوز بهطور عمومی راه را برای استفاده از SFT ها باز نکردهاند.
سخن پایانی
اساساً توکنهای نیمه مثلی، نسل جدیدی از توکن های ارزها بهحساب میآیند که در مسیری باریک میان توکن های مثلی و غیر مثلی حرکت میکنند. از طرفی، هماکنون بیشترین کاربرد این توکنها در حوزه بازیهای مبتنی بر بلاک چین است و موفقیت آنها به شکلی بوده که طرفداران بسیاری را در این حوزه به سمت خود جذب کرده است.
از طرفی، این نسل جدید از توکنها، براساس استاندارد EIP-1155 (استاندارد توکن اتریوم) ضرب میشوند. همچنینSFT ها در قیاس با توکنهای مثلی و NFT ها، کمتر در بازار ارزها شناخته شده هستند. با وجود این، امروزه نیاز به توکنهای نیمه مثلی در حوزه ارزها، بدیهی به نظر میرسد؛ چراکه این توکنها آسیبپذیری NFT ها را برطرف میکنند و سبب میشوند تراکنشهای NFT ها آسانتر و سریعتر انجام شوند.
پرسشهای متداول
۱- توکن مثلی یا قابل تعویض (FT) چیست؟
توکنهای مثلی یا تعویضپذیر به توکنهایی گفته میشود که با یکدیگر قابل معامله باشند و ارزش آن داراییهای قابلمعاوضه با یکدیگر برابر است.
۲- توکنهای غیر مثلی یا غیرقابل تعویض (NFT) چیست؟
توکنهای غیر مثلی توکنهایی بر بستر بلاک چین هستند که برای نشاندادن تملک یک دارایی منحصربهفرد و کمیاب مانند یک اثر هنری دیجیتال، یک کلکسیون منحصربهفرد یا دیگر داراییهای مجازی منحصربهفرد از آنها استفاده میشود.
۳- توکن نیمه مثلی (SFT) چیست؟
به بیان ساده، نیمه مثلی بودن یک توکن، یعنی اینکه آن توکن ویژه در ابتدا یک ارزش مشخص دارد که بسته به ارزشش میتوان آن را با توکنی دیگر (و البته مشابه) مبادله کرد، ولی وقتی این توکن کار خود را انجام داد، به یک توکن منحصربهفرد و غیرقابل تقسیم (NFT) تبدیل میشود.
۴- برتری اصلی SFT به NFT در چیست؟
اصلیترین برتری که توکن های نیمه مثلی به توکن های غیر مثلی دارند، این است که SFT ها میتوانند خصوصیت تعویضپذیری خود را تا وقتیکه به NFT تبدیل میشوند، حفظ کنند.
۵- استاندارد ERC-1155 چیست؟
این استاندارد کارایی توکنهای غیرقابل تعویض و تعویضپذیر را با یکدیگر ترکیب میکند تا بدین ترتیب از خصوصیات هر دوی آنها استفاده کرده و مشکلات آنها را برطرف کند.
۶- توکن های نیمه مثلی چه مزایایی دارند؟
در مدتزمانی مشخص، قابل تعویض هستند.
از ویژگیهای توکنهای غیر مثلی برخوردار هستند.
ترس بلوکهشدن تراکنش در حین فرایند تأیید آن وجود ندارد.
انجام معاملات بسیار سریعتر و آسانتر است.
ترکیبی از FT ها و NFT ها هستند.
از داراییهای کاربران محافظت میکنند.
۷- چگونه میتوان توکنهای نیمه مثلی را ایجاد کرد؟
اساساً SFT ها را میتوان بهوسیله استاندارد توکن ERC-1155 به وجود آورد.
توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت میکنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.
برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.
به این مقاله امتیاز دهید تا با کمک شما کیفیت آن را بسنجیم
اولین باشید که نظر می دهید