یکی از سوالات و ابهاماتی که همیشه توسط فعالان بازار سرمایه ایران (عموما سرمایه‌گذاران تازه وارد و مبتدی) مطرح می‌شود، رابطه بورس و دلار است! در واقع یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای سرمایه‌گذاری در هر بازار مالی، شناخت بازارهایی است که روی شرایط بازار مورد نظر شما تاثیر منفی یا مثبت می‌گذارند که اصطلاحا تحلیل بین بازاری نام دارد. به عبارت دیگر امروزه اغلب فعالان حرفه‌ای بازارهای مالی به این موضوع اذعان دارند که بدون توجه به شرایط بازارهای موازی و مرتبط به بازاری که آن‌ها در آنجا فعالیت می‌کنند، نمی‌توانند سرمایه‌گذاری موفقی داشته باشند.
در این مطلب با بررسی دلایل اقتصادی و تاریخچه بازارها می‌خواهیم بدانیم که آیا رابطه منطقی و اثبات شده‌ای بین بازار ارز و سهام تهران وجود دارد یا خیر؟ آیا این بازارها با یکدیگر کورلیشن مثبت دارند؟ برای یافتن پاسخ این سوالات و درک رابطه بورس و دلار در ادامه مطلب همراه ما باشید…
سرفصل‌های این مقاله
نمودار مقایسه نوسانات شاخص کل و نرخ دلار (۹۶ تا ۱۴۰۰)
در بخش اول مطلب می‌خواهیم به بررسی سوابق بازارها بپردازیم چون نمودار شاخص‌ها گویای همه چیز است. نمودار مقایسه‌ای بالا مربوط به تغییرات شاخص کل بورس و دلار از زمستان ۱۳۹۶ تا انتهای تابستان ۱۴۰۰ است. به عبارت دیگر در این تصویر نوسانات این شاخص‌های سرمایه‌گذاری را طی یک بازه حدودا ۵ ساله مشاهده می‌کنیم. در نگاه اول شاید این گونه به نظر برسد که این بازارها اصلا ارتباطی به یکدیگر ندارند چون تطابق چندانی میان نوسانات شاخص‌ها نیست؛ اما با بررسی بیشتر متوجه می‌شویم که اغلب نقاط کف و سقف اصلی بازارها با یک کورلیشن مثبت شکل گرفته‌اند. هر چند وجود تاخیر زمانی و عدم تطابق مسیر حرکتی در برخی مواقع غیرقابل انکار است. نکته مهم بعدی شدت بالای نوسانات شاخص کل نسبت به نرخ دلار است که با توجه به فراریت بالا و چسبندگی قیمتی پایین در بازارهای سهام، امری کاملا طبیعی است. به طور کلی اگر نمودار این بازارها را طی دهه ۹۰ به طور کامل و با جزئیات بیشتر بررسی کنیم، وجود کورلیشن مثبت بین نرخ دلار و شاخص کل بورس تهران کاملا مشهود است.
حال که بر اساس داده‌های گذشته بازار متوجه شدیم بین نرخ دلار و شاخص بورس یک ارتباط مشخص وجود دارد، در ادامه مطلب به بررسی دلایل بروز این پدیده اقتصادی در بازارهای مالی می‌پردازیم.
تورم
بالا رفتن نرخ ارز به معنی افزایش انتظارات تورمی در سطح جامعه و کاهش ارزش پول ملی است. در چنین شرایطی و به دنبال رشد قیمت دلار، قیمت کالا و دارایی‌های مختلف بالا می‌رود. در نتیجه ارزش دارایی‌های شرکت‌ها نیز بالا رفته و بالطبع این افزایش قیمت، روی قیمت سهام آن‌ها در بازار بورس تاثیر می‌گذارد. برای درک این مفهوم توجه شما را به یک مثال جلب می‌کنیم.
«شرکت الف در صنعت ساختمان فعالیت می‌کند و در بازار فرابورس پذیرفته شده است. مجموع ارزش دارایی‌های شرکت (منهای بدهی‌ها، یعنی دارایی خالص) برابر ۱۰۰ میلیارد تومان است. مجموع تعداد سهام شرکت الف ۱ میلیون سهم است و هر سهم به قیمت ۱۰۰ هزار تومان در بازار معامله می‌شود. پس از افزایش نرخ ۲۰ درصدی نرخ دلار و ایجاد تورم عمومی در سطح جامعه، ارزش خالص دارایی‌های شرکت حدودا ۲۵ درصد افزایش یافته و به ۱۲۵ میلیارد تومان رسیده است. در نتیجه این رشد ارزش دارایی‌ها توسط فعالان بازار به سرعت شناسایی شده و طی مدت کوتاهی سهم حدودا ۲۰ درصد رشد می‌کند.»
در جریان مطرح کردن این مثال توجه به دو نکته الزامی است. نکته اول، این نمونه فقط در مورد یک شرکت از بازار سهام (بورس و فرابورس) بود و عموما حین بروز موج‌های تورمی اغلب شرکت‌ها دچار چنین وضعیتی می‌شوند؛ بنابراین کل بازار بورس با یک موج افزایشی رو‌به‌رو می‌شود. نکته دوم، عوامل مختلفی در افزایش یا کاهش قیمت سهام تاثیرگذارند و صرفا افزایش نرخ دلار نمی‌تواند منجر به رشد قیمت سهم شود؛ چه بسا در برخی مواقع حین رشد نرخ دلار، قیمت سهم کاهش یابد! بنابراین صرفا بر اساس این تئوری نمی‌توان اقدام به خرید یا فروش کرد.
ماهیت شرکت ها
دلیل دیگری که باعث می‌شود نرخ دلار روی قیمت سهام شرکت‌ها موثر باشد، ماهیت آن‌ها است. به طور کلی کسب‌وکارهای پذیرفته شده در بازار سهام از چند مسیر بسته به ماهیتشان از تغییر قیمت دلار تاثیر مثبت یا منفی می‌پذیرند (البته این موارد به جز تاثیرات رشد نرخ ارز روی قیمت دارایی‌هایی نظیر املاک، دستگاه‌های تولیدی و… است):
شرکت‌های صادرات محور (شرکت‌هایی نظیر کاوه، ارفع، زاگرس و شفن به عنوان شرکت‌های صادراتی حاضر در بازار سهام ایران، با افزایش قیمت دلار درآمدشان افزایش خواهد یافت، زیرا می‌توانند درآمد ارزی خود را با قیمت بالاتری تبدیل به ریال کنند)
شرکت‌های واردات محور (شرکت‌هایی مثل خودرو، فایرا و پتایر به عنوان شرکت‌های واردات محور پذیرفته شده در بازار سهام ایران، با افزایش قیمت دلار درآمدشان کاهش خواهد یافت، چون برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز خود باید ارز را با قیمت بالاتری تهیه نموده و در نتیجه از سود آن‌ها کم می‌شود؛ هر چند این شرکت‌ها هم در بسیاری مواقع پس از مدت کوتاهی مجوز افزایش نرخ می‌گیرند)
شرکت‌های دارای محصولاتی با نرخ‌گذاری بر مبنای دلار
شرکت‌های دارای ذخایر ارزی
دلار بخریم یا سهام؟! کدام یک سوددهی بیشتری دارد؟
در بخش پایانی و پس از درک ماهیت و دلایل رابطه بورس و دلار می‌خواهیم به این سوال مهم پاسخ دهیم که سرمایه‌گذاری‌ها در کدام یک از این بازارها بازدهی بیشتری دارد. شاید بهترین روش پاسخ به این سوال، مقایسه بازدهی دلار نسبت به شاخص کل بورس و یا برخی از سهام بزرگ (اصطلاحا لیدر بازار) است که می‌تواند بهترین منبع باشد و بدون هیچ حاشیه یا قضاوت شخصی پاسخ صحیح را ارائه می‌کند. در همین زمینه توجه شما را به جدول زیر جلب می‌کنیم:
بازدهی از ابتدای سال ۱۳۹۶ تا شهریور ۱۴۰۰
شاخص کل بورس
۱۶۹۵%
قیمت دلار
۶۲۵%
نماد «فولاد»
۳۵۸۰%
نماد «شبندر»
۱۸۸۰%
نماد «وغدیر»
۱۸۴۰%
به نظر می‌آید که اعداد موجود در جدول بالا کاملا گویای همه چیز است. بر اساس بازدهی‌های به ثبت رسیده، سرمایه‌گذاری در بازار سهام نسبت به خرید دلار بازدهی بسیار بالاتری برای فعالان این بازار رقم زده است. علاوه بر بحث بازدهی، بحث ریسک نیز برای سرمایه‌گذاران (علی‌الخصوص سرمایه‌گذاران عمده و نهادی) مهم است و بر اساس نظر کارشناسان اقتصادی، به طور کلی ریسک سرمایه‌گذاری در بازار دلار نسبت به بازار سرمایه بیشتر بوده و ممکن است سرمایه‌گذاران با مخاطرات بیشتری مواجه شوند.
به این مقاله امتیاز دهید تا با کمک شما کیفیت آن را بسنجیم
توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت می‌کنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.
اولین باشید که نظر می دهید