نرم‌افزارهای غیرمتمرکز (Decentralized Applications) یا dApp ها نقش بسیار مهمی در تکنولوژی بلاک چین دارند و به همین دلیل تصمیم داریم در مقاله امروز درمورد این نرم‌افزارها و کاربرد آن‌ها صحبت کنیم. بیت کوین و بلاک چین نحوه استفاده از تکنولوژی را به‌صورت کامل تغییر داده‌اند. در طول سال‌های اخیر نیز تکنولوژی بلاک چین توانسته به زیربنای اختصاصی برای نرم‌افزارهای مختلف تبدیل شود.
برای مثال برخی شرکت‌ها از بلاک چین برای ردیابی زنجیره تأمین و مدیریت لجستیک استفاده می‌کنند و حتی برخی شرکت‌ها نیز برای هویت‌سنجی کاربران خودشان به این تکنولوژی تکیه دارند. ممکن است تصور کنید بلاک‌چین تنها برای توسعه ارزها کاربرد دارد، اما واقعیت این است که بلاک چین دارای کاربردهای بسیار زیادی است و نرم‌افزارهای غیرمتمرکز نیز کمک بسیار زیادی به توسعه کاربردهای بلاک چین کرده‌اند.
در مقاله پیش رو، به بررسی dAppها و نحوه عملکرد آن‌ها پرداخته‌ایم. با مطالعه این مقاله با مزایا و معایب این نوع نرم‌افزارها و همچنین برخی از محبوب‌ترین نمونه‌های آن‌ها آشنا می‌شوید.
فهرست این مقاله
dApp چیست؟
حدوداً ده سال پیش با عرضه بیت کوین، عصر جدیدی در زمینه توسعه پروتکل‌های بلاک چین آغاز شد. توسعه‌دهنده‌های مختلف در طول این سال‌ها تلاش کرده‌اند کاربردها و ویژگی‌های جدیدی را برای تکنولوژی بلاک چین خلق کنند و امروزه می‌توانید کاربردهای مختلف بلاک چین را در زمینه بازارهای مالی، گیمینگ، وبگردی یا جمع‌آوری کلکسیون هنری مشاهده کنید، اما چطور می‌توان از بلاک چین در زمینه‌های متعددی استفاده کرد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به رابطه مستقیم بلاک چین و نرم‌افزارهای غیرمتمرکز اشاره کرد.
DAPP اساساً همان نرم‌افزارهای سنتی هستند، اما به‌جای اینکه روی یک سرور مرکزی اجرا شوند، روی شبکه بلاک چین اجرا می‌شوند. اساساً نرم‌افزار غیرمتمرکز به نرم‌افزاری گفته می‌شود که روی یک شبکه غیرمتمرکز قرار دارد. هیچ شخص یا نهاد ثالثی نمی‌تواند کنترل این نرم‌افزارها را بر عهده بگیرد و به همین دلیل امنیت آن‌ها بسیار بیشتر از نرم‌افزارهای معمول است.
به همین دلیل نرم‌افزارهای غیرمتمرکز در سال‌های اخیر به‌شدت محبوب شده‌اند و در حال حاضر بیش از ۳۶۰۰ نرم‌افزار غیرمتمرکز در زمینه بازی، سرویس‌های مالی غیرمتمرکز، پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی و… وجود دارد. همچنین در این نرم‌افزارها سالانه بیش از ۱۸۲ میلیارد دلار تراکنش انجام می‌شود و به‌جرئت می‌توان گفت نرم‌افزارهای غیرمتمرکز نقش بسیار مهمی در دنیای بلاک چین دارند.
نحوه کار نرم‌افزارهای غیرمتمرکز
شبکه اتریوم اولین بلاک چینی بود که امکان استفاده از نرم‌افزارهای غیرمتمرکز را برای کاربران خود فراهم کرد. دلیل موفقیت آن هم موتور مجازی اتریوم (Ethereum Virtual Machine) بود. این موتور مجازی می‌تواند تمامی الگوریتم‌های کامپیوتری را شبیه‌سازی و اجرا کند. در اتریوم از قطعه کدهایی با عنوان قرارداد هوشمند یا Smart Contract برای ایجاد نرم‌افزار غیرمتمرکز استفاده می‌شود. تمامی قراردادهای هوشمند اتریوم برای ماشین مجازی آن قابل فهم هستند و می‌توانند روی شبکه غیرمتمرکز بیت کوین اجرا شوند.
برای درک بهتر نحوه کار نرم‌افزارهای غیرمتمرکز به مثال زیر توجه کنید:
وب اپلیکیشن‌های استاندارد امروزی مانند توییتر و فیسبوک، روی یک سرور کامپیوتری که در اختیار همان شرکت است اجرا می‌شوند و به همین دلیل شرکت موردنظر کنترل کاملی روی نحوه کار و اجرای اپلیکیشن دارد. ممکن است چندین هزار کاربر داخل نرم‌افزار فعال باشند، اما کنترل کامل آن تنها در اختیار یک نهاد مرکزی خواهد بود.
تفاوت نرم‌افزارهای غیرمتمرکز این است که روی شبکه‌های نظیر به نظیر یا بلاک چین اجرا می‌شوند؛ برای مثال نرم‌افزارهای بیت تورنت، تور و پاپکورن تایم همگی روی کامپیوترهایی اجرا می‌شوند که بخشی از یک شبکه نظیر به نظیر هستند. این نرم‌افزارها هیچ سرور مرکزی ندارند و از کامپیوتر کاربران خودشان به‌عنوان میزبان استفاده می‌کنند. نرم‌افزارهای غیرمتمرکز هم دقیقاً چنین عملکردی دارند و در یک محیط عمومی، متن‌باز و غیرمتمرکز اجرا می‌شوند.
هیچ نهاد یا شخص ثالثی نیز به‌تنهایی نمی‌تواند آن‌ها را کنترل کند؛ برای مثال می‌توانید یک نرم‌افزار مثل توییتر ایجاد و آن را روی بلاک چین منتشر کنید. پس از انتشار نرم‌افزار غیرمتمرکز موردنظر، هیچ‌کسی حتی خود شما نمی‌توانید توییت‌های منتشرشده را پاک کنید یا آن‌ها را تغییر دهید.
مزایای DAPP
مهم‌ترین مزیت dAppها، امنیت بسیار بالایی است که برای حریم خصوصی کاربر ایجاد می‌کند. در نرم‌افزارهای غیرمتمرکز نیازی نیست برای استفاده از قابلیت‌های نرم‌افزار از اطلاعات هویتی خودتان استفاده کنید. در یک dApp از قرارداد هوشمند برای انجام تراکنش بین دو کاربر ناشناس بدون دخالت شخص سوم استفاده می‌شود. طرفداران آزادی بیان معتقدند که می‌توان از تکنولوژی dApp برای ایجاد شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد. یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز کاملاً در برابر سانسور در امان خواهد بود؛ زیرا هیچ واحد مرکزی‌ای به‌تنهایی نمی‌تواند پیام‌های یک کاربر را پاک کند یا اجازه دسترسی به پلتفرم را به او بدهد.
اتریوم یک شبکه منعطف برای ایجاد نرم‌افزارهای غیرمتمرکز است و زیرساخت‌های لازم برای توسعه نرم‌افزارهای دیجیتال خلاقانه را در اختیار برنامه‌نویس‌ها قرار می‌دهد. در این شبکه امکان توسعه سریع نرم‌افزارهای غیرمتمرکز در زمینه‌هایی مانند بانکداری و امور مالی، گیمینگ، شبکه‌های اجتماعی و خرید آنلاین وجود دارد.
معایب DAPP
توسعه نرم‌افزارهای غیرمتمرکز هنوز در مراحل ابتدایی خودش است و به همین دلیل dAppها در معرض مشکلات ناشناخته متعددی هستند. سؤالات متعددی درمورد توانایی مقیاس‌پذیری این نرم‌افزارها وجود دارد. برخی اوقات ممکن است یک نرم‌افزار ترافیک زیادی در شبکه ایجاد کند و سبب غیرفعال شدن موقتی آن شود. توانایی طراحی یک رابط کاربری زیبا هم نگرانی دیگری است که درمورد نرم‌افزارهای غیرمتمرکز وجود دارد.
بیشتر کاربران تجربه استفاده راحت از نرم‌افزارهای متمرکز را دارند و از dAppها نیز انتظار دارند یک محیط کاربرپسند داشته باشند تا بتوانند به‌راحتی از آن‌ها استفاده کنند. برای اینکه کاربران بتوانند از نرم‌افزارهای متمرکز به نسخه غیرمتمرکز آن‌ها مهاجرت کنند، توسعه‌دهنده‌ها باید بتوانند اپلیکیشن‌هایی با تجربه کاربری برابر خلق کنند و عملکرد آن‌ها نیز بهتر از رقبای حال حاضر باشد.
مشکلات مربوط به تغییر کد نیز یکی دیگر از محدودیت‌های نرم‌افزارهای غیرمتمرکز است. یک dApp احتمالاً پس از اجرا نیز به تغییرات و به‌روزرسانی‌های متعددی برای حذف مشکلات امنیتی و باگ‌های مختلف نیاز دارد، اما از آنجا که ویرایش اطلاعات و کدهای منتشرشده روی بلاک چین بسیار سخت است، این موضوع یکی از چالش‌های توسعه‌دهنده‌های dApp به شمار می‌رود.
تفاوت نرم‌افزارهای متمرکز با نرم‌افزارهای غیرمتمرکز چیست؟
نرم‌افزار متمرکز در اختیار یک شرکت است و کدهای آن روی سرور یا سرورهایی که در اختیار شرکت موردنظر است، قرار دارد. به‌عنوان یک کاربر شما یک نسخه از نرم‌افزار را روی سیستم خودتان نصب می‌کنید و اطلاعات بین شما و سرور آن رد و بدل خواهد شد.
در سمت مقابل، نرم‌افزارهای غیرمتمرکز یا dApp هستند که روی بلاک چین یا یک شبکه کامپیوتری نظیر به نظیر قرار دارند. در این نرم‌افزارها تراکنش‌ها بدون نیاز به‌واسطه و به‌صورت مستقیم بین کاربران انجام خواهد شد. کاربر برای استفاده از نرم‌افزار غیرمتمرکز که با اسم قرارداد هوشمند شناخته می‌شود، تعدادی ارز به توسعه‌دهنده آن می‌دهد و می‌تواند بدون انتشار اطلاعات شخصی خود از آن استفاده کند.
بهترین dapp های سال ۲۰۲۱
همان‌طور که گفته شد در حال حاضر بیش از ۳۶۰۰ نرم‌افزار غیرمتمرکز وجود دارد، اما از میان آن‌ها برخی توانسته‌اند موفقیت بیشتری به دست بیاورند. مثال‌هایی که در ادامه مشاهده می‌کنید، برخی از نمونه‌های اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز موفق در سال ۲۰۲۱ هستند:
پنکیک سواپ (PancakeSwap)
بی‌شک پنکیک سواپ پرطرفدارترین dApp دنیا تا به امروز است. پنکیک سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است که روی زنجیره هوشمند بایننس ایجاد شده است. با توجه به اینکه این dApp از بلاک چین Binance Smart Chain استفاده می‌کند، کارمزد تراکنش‌های آن بسیار کم است و به همین دلیل تعداد کاربران آن از صرافی غیرمتمرکز Uniswap که روی شبکه اتریوم قرار دارد بیشتر است.
دنیاهای بیگانه (Alien Worlds)
Worlds یک متاورس و بازی بلاک چین است که روی شبکه اتریوم، WAX و زنجیره هوشمند بایننس قرار دارد. در حال حاضر، این بازی یکی از محبوب‌ترین بازی‌های بلاک چین بر پایه NFT است و بیش از ۱/۵ میلیون کاربر دارد. در این بازی شما می‌توانید سفینه اجاره کنید و آن‌ها را به مأموریت‌های مختلف بفرستید. در این مأموریت‌ها شما رمزارز TLM جمع‌آوری می‌کنید و می‌توانید آن را با ارز واقعی مبادله کنید.
اکسی اینفینیتی (Axie Infinity)
بازی اکسی اینفینیتی یک بازی بلاک چینی بر پایه NFT دیگر است و با حدود ۸۳۰ هزار کاربر می‌توان آن را یکی از بهترین بازی‌های بلاک چینی دنیا به شمار آورد. در این بازی از یک توکن اتریومی به نام AXS به‌عنوان ارز داخلی بازی استفاده می‌شود و می‌توانید از آن برای خرید و فروش و تعامل با پلتفرم بازی استفاده کنید.
صرافی کاتانا (Katana)
کاتانا یک صرافی غیرمتمرکز روی رونین است که یکی از زنجیره‌های جانبی اتریوم محسوب می‌شود که به‌صورت اختصاصی برای بازی آکسی اینفینیتی خلق شده است. مثل یونی سواپ شما می‌توانید در کاتانا نیز از امکاناتی مانند تبادل ارز، سپرده‌گذاری و ییلد فارمینگ استفاده کنید.
یونی سواپ (Uniswap)
یونی سواپ محبوب‌ترین صرافی غیرمتمرکز پلتفرم اتریوم است که در حال حاضر چیزی حدود ۴۰۰ هزار کاربر ماهیانه دارد و از لحاظ سهم بازار بزرگ‌ترین صرافی دنیا محسوب می‌شود. در این صرافی از زمان ایجاد تا به امروز بیش از ۶۸۱ میلیون دلار تبادل ارز انجام شده است.
سخن نهایی
با آشنایی بیشتر مردم و شرکت‌ها با کاربردهای نرم‌افزارهای غیرمتمرکز، محبوبیت این نرم‌افزارها نیز روز به روز در حال افزایش است. به‌دلیل خلاقیت‌ها و نوآوری‌های انجام‌شده نیز محبوبیت نرم‌افزارهای غیرمتمرکز تا به امروز با رشد چشمگیری روبه‌رو بوده است و هر روزه نرم‌افزارهای متعددی در این زمینه خلق می‌شود
در این مقاله تلاش کردیم تمامی نکات مرتبط به dAppها و نرم‌افزارهای غیرمتمرکز را بررسی کنیم. اگر در این زمینه سؤال خاصی دارید، می‌توانید از طریق قسمت نظرات همین مطلب با ما در ارتباط باشید. کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن به همه سؤالات شما پاسخ خواهند داد.
توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت می‌کنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.
برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.
به این مقاله امتیاز دهید تا با کمک شما کیفیت آن را بسنجیم
ترتیبی که برای خواندن مقالات” بلاک چین “به شما پیشنهاد می‌کنیم:
اولین باشید که نظر می دهید